یادگیری همزمان دو زبان جدید در کودکان: فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای علمی

در دنیای امروز، بسیاری از والدین تمایل دارند که کودکانشان علاوه بر زبان مادری، دو زبان دیگر را نیز همزمان یاد بگیرند. این رویکرد می‌تواند مزایای شناختی، تحصیلی و فرهنگی قابل‌توجهی داشته باشد، اما در عین حال، چالش‌هایی نیز به همراه دارد. در این مقاله، بر اساس پژوهش‌های علمی، تفاوت‌های یادگیری همزمان دو زبان جدید در کودکان با دوزبانگی طبیعی را بررسی کرده و بهترین روش‌های آموزشی برای موفقیت در این مسیر را معرفی می‌کنیم.

دوزبانگی طبیعی در مقابل یادگیری همزمان دو زبان جدید

دوزبانگی طبیعی (Bilingual First Language Acquisition)

دوزبانگی طبیعی زمانی رخ می‌دهد که یک کودک از بدو تولد یا سال‌های ابتدایی زندگی، دو زبان را به‌طور همزمان یاد بگیرد. این معمولاً در خانواده‌هایی اتفاق می‌افتد که والدین به زبان‌های مختلف صحبت می‌کنند یا کودک در محیطی دوزبانه رشد می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مغز این کودکان از سنین پایین توانایی تفکیک زبان‌ها را دارد و آن‌ها بدون تلاش آگاهانه، مهارت زبانی در هر دو زبان را کسب می‌کنند (asatirezabanofficial.com).

یادگیری همزمان دو زبان جدید (Simultaneous Second and Third Language Learning)

در مقابل، کودکانی که پس از یادگیری زبان مادری، همزمان دو زبان جدید را می‌آموزند، مسیر متفاوتی را طی می‌کنند. این کودکان معمولاً در سنین پیش‌دبستانی یا دبستانی قرار دارند و یادگیری آن‌ها متکی به آموزش رسمی و تمرین هدفمند است. در این گروه، مغز باید نه‌تنها ساختار زبان مادری را حفظ کند، بلکه همزمان دو سیستم زبانی جدید را پردازش نماید.

پژوهشی که در دانشگاه یورک انجام شده است، نشان می‌دهد که کودکان در این شرایط معمولاً به میزان بیشتری از ورودی زبانی (مانند تعامل با افراد بومی، کتاب، فیلم، و محیط‌های آموزشی) نیاز دارند تا بتوانند زبان‌های جدید را به‌طور مؤثر یاد بگیرند (afaq-lc.com).

چالش‌های یادگیری همزمان دو زبان جدید در کودکان

۱. احتمال بروز تداخل زبانی (Language Interference)

یکی از چالش‌های اصلی در یادگیری همزمان دو زبان جدید، تداخل زبانی است، جایی که کودک ممکن است قواعد دستوری یا واژگان یک زبان را در زبان دیگر به کار ببرد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این اتفاق در اوایل یادگیری طبیعی است، اما با افزایش تمرین و قرارگیری در محیط‌های غنی زبانی، کاهش پیدا می‌کند (iranachildpsy.ir).

۲. نیاز به ورودی زبانی قوی‌تر

کودکانی که دو زبان جدید را یاد می‌گیرند، نسبت به کودکانی که از ابتدا دوزبانه بوده‌اند، باید در معرض محتوای زبانی بیشتری قرار بگیرند. به عبارت دیگر، قرار گرفتن در محیط‌هایی که این زبان‌ها به‌طور طبیعی صحبت می‌شوند، نقش کلیدی در موفقیت آن‌ها دارد (civilica.com).

۳. تفاوت در سرعت یادگیری هر زبان

کودکان ممکن است یکی از زبان‌ها را سریع‌تر از دیگری یاد بگیرند، به‌خصوص اگر میزان مواجهه آن‌ها با یک زبان بیشتر باشد. برای مثال، اگر کودک در مدرسه انگلیسی یاد می‌گیرد ولی در خانه کمتر با زبان فرانسوی تمرین می‌کند، احتمالاً در انگلیسی قوی‌تر خواهد شد. این پدیده عدم تعادل زبانی (Language Dominance) نامیده می‌شود.

راهبردهای علمی برای یادگیری همزمان دو زبان جدید

۱. روش "یک فرد – یک زبان" (One Person, One Language - OPOL)

این روش که در بسیاری از مطالعات زبانی پیشنهاد شده، تأکید دارد که هر فرد در محیط کودک فقط به یک زبان مشخص صحبت کند. برای مثال، والدین می‌توانند یکی از زبان‌ها را در خانه و معلمان زبان دیگر را در مدرسه آموزش دهند. این روش به کودکان کمک می‌کند مرزهای بین زبان‌ها را بهتر تشخیص دهند (asatirezabanofficial.com).

۲. غوطه‌وری زبانی (Language Immersion)

تحقیقات نشان داده‌اند که کودکانی که در محیط‌هایی حضور دارند که زبان هدف در آن غالب است، یادگیری عمیق‌تری دارند. والدین می‌توانند با استفاده از کتاب‌های داستان، برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های آموزشی و مکالمات روزمره به کودک کمک کنند تا زبان‌ها را بهتر درک کند (civilica.com).

۳. استفاده از تکنولوژی در یادگیری زبان

استفاده از اپلیکیشن‌های یادگیری زبان مانند Duolingo، Babbel و LingQ می‌تواند یک روش سرگرم‌کننده و تعاملی برای آموزش دو زبان جدید باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ترکیب یادگیری دیجیتال با تعاملات حضوری، یادگیری را تسریع می‌کند.

۴. اجتناب از ترجمه مستقیم و تشویق به استفاده مستقل از هر زبان

والدین باید کودکان را تشویق کنند که هر زبان را به‌طور مستقل یاد بگیرند، نه اینکه صرفاً بین زبان‌ها ترجمه کنند. یکی از روش‌های پیشنهادی این است که از کودکان خواسته شود که داستان‌ها، شعرها و جملات را در هر زبان جداگانه بسازند.

...

یادگیری همزمان دو زبان جدید در کودکان، چالشی جذاب و پربازده است. برخلاف کودکان دوزبانه طبیعی، کود

کانی که دو زبان جدید را به‌صورت همزمان یاد می‌گیرند، به ورودی زبانی قوی‌تر، روش‌های آموزشی منظم و محیط‌های غنی زبانی نیاز دارند. با استفاده از روش‌های علمی و تکنیک‌های مؤثر، والدین و معلمان می‌توانند این مسیر را برای کودکان هموار کنند.

منابع علمی برای مطالعه بیشتر:

1. Bialystok, E. (2011). Reshaping the mind: The benefits of bilingualism. Canadian Journal of Experimental Psychology, 65(4), 229–235. DOI: 10.1037/a0025406

2. afaq-lc.com

3. asatirezabanofficial.com

4. iranachildpsy.ir